سیاستهای غلط عامل تشدید بحران آب
پیش بینیهای جهانی و مراکز علمی حاکی از آن است که در دهههای آینده مساله آب یکی از اصلی ترین موضوعات و دغدغههای سیاستمداران و رهبران کشورها خواهد بود، آنطور که امروزه سرزمین ما با این بحران دست و پنجه نرم میکند.
این موضوع برای خاورمیانه که تنها یک درصد از منابع آبی جهان را در اختیار و اقتصاد وابسته ای به نفت و کشاورزی سنتی و پر مصرف بیشتر اسباب نگرانی را فراهم میآورد و ما که در این منطقه قرار داریم شاید زودتر از موعد پیش بینی شده تجربه گر این بحران شده ایم.
کم بارشی سالهای اخیر و تغییرات اقلیمی و بدتر از آن سیاستهای اشتباه وزارت نیرو که مدیریت و سیاستگذاری منابع و مصرف را بر عهده دارد این بحران را در سالهای اخیر پر رنگ تر نموده است از دیگر و افزایش جمعیت در دهه ای اخیر و باتوجه به ثابت ماندن و حتی کم شدن منابع آبی نیز از دیگر دلایل پیشرفت این بحران است.
میانگین بارش سالانه باران در ایران حدود ۱۱۶ میلیارد متر مکعب است که سالانه ۹۳ میلارد از ان به شکل مختلف برداشت میشود که از این میزان حدود ۸۶ میلیارد صرف کشاورزی و ۷ میلیارد باقی مانده صرف مصارف خانگی و صنعتی میشود.این در حالی است که بخاطر توسعه ناهمگون صنعت در کشور در بیشتر نقاط مردم ناگزیر از کشاورزی برای امرار معاش و ارتزاق هستند و روند استفاده از آب در مصارف کشاورزی رو به افزایش است.
کشاورزی سنتی ما که مبتنی بر کشت غرقابی است بیشترین سهم را در هدر رفت منابع آبی به عهده گرفته و این در این حالی است که بازده تولید محصولات خام و خشک ما نصف متوسط جهانی است.
در مصارف شهری نیز فرسودگی شبکههای آبرسانی باعث به هدر رفتن حدود ۳۰ درصدی آب و در پی آن نبود الگوی مناسب مصرف این درصد را در این حوزه افزایش داده است.
با آنکه مقابله با بحران کم آبی در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده بود اما عدم پایبندی به اصول این برنامه در دولتهای گذاشته وضعیت مطلوب را محقق ننموده،و حتی این وضعیت را تشدید نموده است.
از عمده ترین این مسایل در حوزه سیاستگذاری منابع آبی و انتقال آن سیاست بازی و لابی گری و جایگزینی سیاستهای کوتاه مدت و منافع شخصی به جای منافع عمومی و سیاستهای بلند مدت است که بر پایه اصول غیر کارشناسی استوار بوده که شاید اصلی ترین عوامل در بوجود آمدن این بحران میتواند قلمداد شود.
به عنوان مثال انتقال آب از سرچشمه و سرشاخههای رودهای بزرگ که عمدتا از زاگرس جنوبی سرچشمه میگیرند به حوزههای کویری و مصرف آن در صنایع و کاشت محصولات پر مصرف کشاورزی مضاف بر تشدید بحران کم آبی در استانهای مستعد در حوزه کشاورزی حتی وضعیت گردشگری این شهرها را هم به مخاطره انداخته است.
تخریب محیط زیست و نابودی تالابها و جنگلها در سراسر کشور به خصوص بحران اکولوژیک در زاگرس توانسته بخش مهمی از منابع آب شیرین ایران که حدود ۴۰ درصد تمامی آب ایران میشود را از بین ببرد و سپر مخملین کوهستانهای زاگرس را در برابر جریانهای آلوده جوی مانند هجوم گرد و غبارهای عربی آسیب پذیر کند.در کنار موج سد سازی سالهای اخیر در نقاط مختف کشور که بدون مطالعه و غیر کارشناسی و بدون ارزیابیهای زیستی بوده اند، از عوامل مهم پیش برنده بحران کمبود آب و آغاز بیابانی شدن ایران است.
با این حال به عنوان یک راهکار فوری، تشکیل شورای راهبردی آب و در پی آن شروع تحقیقات علمی و کاربردی و همینطور مراکز تحقیقاتی داخلی و حتی استمداد از تجربیات جهانی مهمترین اولویت برای مبارزه با بحران پیش رو میتواند قلمداد شود.
* نائب رئیس مجمع نمایندگان خوزستان وعضو کمیسیون کشاورزی ،آب و منابع طبیعی درمجلس
نظرات بینندگان: