خوانا

پایگاه خبری تحلیلی

» . . .

آخرین اخبار

تاریخ انتشار : ۲ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۳:۴۰
کد خبر : 32124
Share
سفر به یادمان های گردشگری دفاع مقدس در خرمشهر

خرمشهر؛ شهری در آسمان و تکه ای از بهشت ایران

خرمشهر شهری در جنوب غربی استان خوزستان است که در آغاز جنگ تحمیلی از اولین نقاطی بود که مورد حمله ارتش عراق قرار گرفت. بعثی ها خیال اشغال یک روزه خرمشهر و اشغال سه روزه خوزستان را داشتند اما مدافعان شهر به فرماندهی شهید جهان آرا توانستند با حداقل امکانات، 35 روز در مقابل ارتش عراق مقاومت کنند و همین مسئله شهر خرمشهر را نماد مقاومت مردمی نمود. دشمن پس از عدم موفقیت در اشغال خوزستان، تجهیزات دفاعی فراوانی را در خرمشهر مستقر و اطراف آن را مین گذاری کرد

مجتبی گهستونی /خوانانیوز
با اینکه خرمشهر؛ شهری در آسمان و تکه ای از بهشت ایران است اما نمی توانم خرم بودن آن را باور کنم. چون قطعه از بهشت بودنش فقط یک توصیف معنوی  برای شهری است گردشگرانش به از گردشگری سیاه می پردازند.
گردشگری سیاه شاخه ای از گردشگری است که گردشگران به دیدن مکان هایی می روند که یادآور خاطرات ناراحت کننده است. مثل بازدید از جرج های دوقلو آمریکا، خرابه های شهر تاریخی پالمیرا در سوریه که داعش تخریب شان کرد، بازدید از بقایای جنگ، موزه های جنگ و یا سفر به خرمشهر که نوعی از گردشگری سیاه محسوب می شود.
خرمشهر را شهری در آسمان، نماد مقاومت مردمی و یا حتی خرمشهر را شهری زیبا و پُر حماسه لقب داده اند. اما در واقع خرمشهر تکه ای از بهشت ایران بود که در سوم خرداد 1361 پس از 578 روز اشغال، در عملیات بیت المقدس آزاد شد.
خرمشهر شهری است که از زمان تاسیس تا پیش از انقلاب اسلامی در سالهای سه بار اشغال شد. اما سال 1359 خرمشهر برای چهارمین بار به اشغال درآمد. تعرض و دست درازی به خرمشهر از مدتها قبل از شروع جنگ تحمیلی آغاز شد به گونه ای که عراقی ها بارها زمینی و هوایی نیات شوم خود را اجرا می کردند.
خرمشهر شهری در جنوب غربی استان خوزستان است که در آغاز جنگ تحمیلی از اولین نقاطی بود که مورد حمله ارتش عراق قرار گرفت. بعثی ها خیال اشغال یک روزه خرمشهر و اشغال سه روزه خوزستان را داشتند اما مدافعان شهر به فرماندهی شهید جهان آرا توانستند با حداقل امکانات، 35 روز در مقابل ارتش عراق مقاومت کنند و همین مسئله شهر خرمشهر را نماد مقاومت مردمی نمود. دشمن پس از عدم موفقیت در اشغال خوزستان، تجهیزات دفاعی فراوانی را در خرمشهر مستقر و اطراف آن را مین گذاری کرد و خرمشهر را به عنوان نماد پیروزی خود در جنگ مطرح نمود.
در زمان جنگ تحمیلی بیش از 40 هزار واحد مسکونی در خرمشهر تخریب شد و به تمام تاسیسات آسیب وارد آمد.
در روزهای پایانی جنگ و پس از پذیرش قطعنامه 598، ارتش عراق با انبوهی از لشگر با تهاجمی دیگر خود را به جاده اهواز – خرمشهر رساند. با پیام هشدار دهنده امام خمینی (ره ) و با حضور سپاه و نیروهای مردمی در این منطقه طی سه روز درگیری و مقاومت، دشمن مجددا به عقب رانده شد.
گردشگرانی که تصمیم دارند از مناطق عملیای در دوران دفاع مقدس بازدید کنند محور اهواز – خرمشهر یکی از بهترین انتخاب ها است. علاوه بر جاده اهواز به خرمشهر، یادمان ها و مناطقی همچون دب حردان، شهدای عملیات رمضان، بیمارستان صحرایی امام حسین(ع)، شهدای شیمیایی بهبهان، مارد، شهدای خمسه سادات، نهر خین،  شلمچه، موزه دفاع مقدس، جزیره مینو و... را می توانید ببینید.
جاده اهواز – خرمشهر
قبل از جنگ عراق با ایران، جاده اهواز خرمشهر مهم ترین جاده حمل و نقلی کشور و اصلی ترین جاده ارتباطی خرمشهر با اهواز مرکز خوزستان بود. این جاده و خاکریز شرق آن، که بر دشت های وسیع غرب رودخانه کارون مسلط است برای ارتش عراق بسیار با اهمیت بود. در پنج روز اول، از کیلومتر 60 این جاده تا پلیس راه خرمشهر به اشغال دشمن در آمد و در طول اشغال، انواع خاکریز موانع، استحکامات، مواضع تانک و نفربر برای ممانعت از تسلط رزمندگان و برای جابجایی ادوات دشمن و هرگونه امکان نفوذ آن در شرق این جاده احداث شد که بعدها در میان فرماندهان به دژ بار لویی معروف شد.
دب حردان
دب حردان جنگل و روستایی است واقع در 5 کیلومتری جنوب غربی اهواز که لشگر 5 مکانیزه ی عراق با عبور از مرز و رسیدن به جاده اهواز خرمشهر در روز هفتم جنگ با ده ها تانک و نفربر آنرا به اشغال موقت خود در آورد و با اجرای مستقیم آتش بر روی اهواز خسارت قابل توجهی به بار آورد، اما این لشگر به دلیل جاری شدن آب در منطقه مجبور به عقب نشینی تا امامزاده سید طاهر شد.


شهدای خمسه سادات
شهدای خمسه سادات، قتلگاه و مقبره پنج تن از بسیجیان (شهید سید داود طباطبایی، سید مهدی موسوی، سید صاحب محمدی، سیدعلیرضا جوزی، سید حسین حسینی) است. گردان الزهرا (س) لشگر 10 سید الشهداء (ع) در یکم اَمُرداد 1367 در آخرین روزهای دوران دفاع مقدس و پس از قبول قطعنامه توسط ایران، پس از حمله مجدد دشمن بعثی و پیشروی آنها تا جاده اهواز به خرمشهر در منطقه ای به نام سه راهی کوشک با دشمن درگیر می شوند و خودرو حامل 28 رزمنده این گردان مورد اصابت مستقیم توپ قرار می گیرد. قتلگاه و مقبره این عزیزان در کنار جاده اصلی اهواز به خرمشهر مابین خط راه آهن قطار اهواز به خرمشهر و جاده واقع شده است.
بیمارستان صحرایی امام‌ حسین(ع)
بیمارستان صحرایی امام‌ حسین(ع) در کیلومتر‌7 جاده انشعابی از شرق جاده اهواز به خرمشهر و بین ایستگاه حسینیه و دارخوین) قرار دارد. این بیمارستان صحرایی در سال 1361 ساخته شد. بیمارستان امام حسین با ارتفاع 5/1 متر خاك کاملا استتار شده بود و با داشتن ماسه و قطعات بتوني بر روی خود، حتی تحمل بمب های 500 تنی را نیز داشت. این مرکز درمانی یکی از مجهزترین بیمارستان‌ها در نوع خود بود و در آن تقریباً تمامی امکانات یک بیمارستان شهری تدارک دیده شده بود و علاوه بر پذيرش مجروحين جنگي، مصدومين شيميايي را نيز پذيرش مي‌كرد. این بیمارستان علاوه بر داشتن بخش هایی همچون رادیولوژی، بانک خون، 8 اتاق عمل، 25 تخت اورژانس براي مجروحين عادي و 20 تخت اورژانس براي مصدومين شيميايي، آزمايشگاه و داروخانه، دارای پزشك، كادر مرتبط پزشكي و كادر اجرايي بود.
پادگان حمید
پادگان حمید در كیلومتر 39 جاده اهواز – خرمشهر واقع شده است. این پادگاه متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران است و از ابتدای جنگ تحمیلی به اشغال ارتش متجاوز عراق درآمد و در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس در اردیبهشت سال 1361 آزاد گردید. ارتش متجاوز عراق پس از 20 ماه اشغال این پادگان در زمان عقب ‌نشینی و فرار از این منطقه این پادگان را به طور كامل منهدم نمود. آثار تخریب همچنان باقی است.
 طلائیه
حدود 45 کیلومتری جاده اهواز- خرمشهر طلائیه قرار گرفته است. یک جاده فرعی به سمت غرب و تا نزدیکی مزر ایران- عراق شما را به پاسگاه طلائیه می‌رساند که این نقطه تا شعاع چند کیلومتری منطقه، طلائیه نامیده می شود. غرب طلائیه هور و سه طرف آن بیابانی خشک است. مرز ایران در محدوده طلائیه به صورت یک زاویه قائمه است که به آن «دال طلائیه» گفته می شود. طلائیه از نظر نظامی منطقه ای مهم تلقی می شود. يكي‌ از محورهاي‌ اصلي‌ حمله‌ي‌ عراق در روزهاي‌ اول‌ جنگ‌، محور نشوه‌، طلائيه، كوشك‌، اهواز بود؛ ارتش عراق برای پیشروی به سوی حمیدیه و اهواز، از این معبر نظامی وارد خاک ایران شد و پس از شکست مقاومت نیروهای مرزی ایران، به سوی جاده اهواز ـ خرمشهر و جفیر وکرخه کور پیشروی کرد. طلائیه يكي از محورهاي مهم عمليات‌هاي خيبر و بدر و كليد حفظ جزاير‌ مجنون در طول جنگ بود چرا که تصرف طلائیه به معنی تثبیت پیش‌روی ایران در هور بود. در عملیات خیبر، رزمندگان باید از این منطقه به جزایر مجنون شمالی و جنوبی یورش می‌بردند. این منطقه  شاهد شهادت مردان بزرگی همچون شهیدان حمید باکری، ابراهیم همت و عباس کریمی و... بوده است.
شهدای شیمیایی
یادمان شهدای شیمیایی در کیلومتر 13 جاده اهواز به خرمشهر قرار دارد و این جاده را به دژ مرزی و جاده مرزی شهید کاظمی متصل می کند. این جاده محور اصلی عملیات کربلای 5 بود و قرارگاه خاتم الانبیاء در مجاورت این جاده قرار داشت. پس از عملیات کربلای 5 و تثبیت منطقه شلمچه، قرارگاه مهندسی صراط المستقیم که مدتی پس از آغاز جنگ به منظور بهره گیری از توان وازرتخانه ها و دولت در جنگ به فرماندهی محسن صفوی تشکیل شده بود در کنار این جاده مستقر شد. پس از شهادت محسن صفوی نام وی بر این جاده گذاشته شد. این منطقه مورد اصابت اولین راکت شیمیایی آلوده به گاز خردل دشمن قرار می گیرد و تا ساعت 11 صبح دو راکت دیگر آلوده به سیانور به محل استقرار این گردان اصابت می کند که به شهادت 90 نفر از رزمندگان گردان فجر شهرستان بهبهان و مصدوم شدن سایر افراد این گردان منجر می شود.
 پادگان دژ 
پادگان دژ در شمال خرمشهر و شرق جاده اهواز- خرمشهر واقع شده است. این پادگان وظیفه حراست از دژهای مرزی را بر عهده داشت و در طرحهای نظامی قبل از انقلاب در سال 1349 بر مبنای سیاست دفاعی کشور بنا نهاده شده بود و پیش بینی شده بود که در صورت حمله عراق به خوزستان، دژهای مرزی با انجام عملیات تاخیری فرصت لازم را برای حضور لشکرهای نیروی زمینی ارتش فراهم کنند. در پادگان دژ سلاح و مهمات کافی برای یک مقاومت 48 ساعته ذخیره شده بود. 65 كیلومتر مرز، از شلمچه تا كوشك تحت پوشش این پادگان است. این پوشش با 29 دژ فعال انجام می شود. فاصله دژها با هم 3 كیلومتر است. این پادگان در هشت سال دفاع مقدس بیش از 200 شهید تقدیم انقلاب کرد. در این پادگان به دستور صدام کاخی بنا شد که گفته شده در زمانی که خرمشهر در اسارت بعثیون بوده صدام سفری به این شهر کرده و در این کاخ اقامت داشته است. در عملیات آزاد سازی خرمشهر این کاخ توسط بعثیون تخریب شد که بقایای آن موجود است.
نهر خَیِن
خین، نهری است در نزدیکی روستای خین در غرب خرمشهر و جنوب نهر عرایض که جزیره بوارین عراق را از شلمچه ایران جدا می کند. نهر خَیِن در مجاورت پاسگاه مرزی عراق قرار دارد. در جریان آزاد سازی خرمشهر، خین یکی از محورهای عملیاتی قرارگاه نصر بود. نهر خین با انواع موانع از جمله نبشی های ضربدری و سیم خاردار های حلقوی م انواع مین و موانع خورشیدی، مانع جدی برای عبور رزمندگان در عملیات های کربلای 4 و 5 محسوب می شد. این منطقه در عملیات کربلای پنج آزاد شد.
شلمچه‌
شَلَمچه روستا و منطقه‌ای مرزی در غرب خرمشهر و نزدیکترین نقطه مرزی به شهر بصره می‌باشد. دشت‌ شلمچه‌ تا عمق‌ خاك‌ عراق ادامه‌ دارد. جاده ترانزیت خرمشهر – بصره از منطقه شلمچه می گذرد و در دو طرف مرز و در حوالی این نقطه گمرک و پاسگاه شلمچه ایران و عراق قرار دارند. شلمچه یکی از مهمترین محورهای حمله ارتش عراق به ایران بود. ارتش عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با گذر از این منطقه به سوی خرمشهر تاخت. پس از عملیات بیت‌المقدس که به بازپس‌گیری خرمشهر به دست ارتش ایران انجامید این منطقه همچنان در دست ارتش عراق بود. دشمن‌ در سال‌ 1364 به‌ دنبال‌ مشاهده‌ي‌ پيش‌روي‌هاي‌ رزمندگان‌ ایرانی‌، به‌ فكر ايجاد مانعي‌ غير قابل‌ عبور براي‌ نيروهاي‌ اسلام‌ افتاد؛ بنابراين‌ پيرو تدابير پدافندي‌ خود، در شمال‌ جزيره‌ي‌ بوارين‌، آب‌زيادي‌ را در زميني‌ به‌ وسعت‌ هفتاد و پنج‌ كيلومتر مربع‌، رها ساخت‌. در شلمچه عملیات کربلای 5 انجام شد که این عملیات را می توان سخت ترین عملیات نام برد، عملیاتی که  در آن تمامی امکانات و تجهیزات نظامی جهان به یاری عراق آمده بود تا حکومت نوپای جمهوری اسلامی ایران را زمین گیر کند و ایران یک تنه در برابر امکانات ایستاد و پیروزی بزرگی حاصل کرد.
در حال حاضر یکی از پایانه های مرزی خوزستان در شلمچه قرار داد و روزانه هزاران عراقی و ایرانی از آن تردد می کنند. 
مسجد جامع
به داخل شهر خرمشهر رسیدید حتمن به بازدید از مسجد جامع بروید. این مسجد در طول 35 روز مقاومت، مرکز فرماندهی و ستاد نیروهای مردمی بود. با پیروزی عملیات بیت المقدس، رزمندگان پس از آزادی خرمشهر خود را به مسجد جامع رساندند و نماز شکر به جای آوردند. مسجد جامع از گذشته یکی از مراکز اصلی شهر خرمشهر بوده و هست، به طوری که هنوز نیز این مرکزیت را پس از پایان جنگ ایران و عراق و تخریب کامل شهر خرمشهر و بازسازی دوباره آن حفظ نموده‌است. مسجد جامع در بخش مرکزی قرار دارد. مسجد جامع يادآور فتح‌ و پيروزي‌ عمليات‌هاي‌ بيت‌المقدس‌ است. این مسجد مركز فرماندهي‌ و ستاد نيروهاي‌ مردمي‌ بود، هماهنگي‌ها، تبادل ‌اخبار، تجهيز، تسليح‌ و آموزش‌ رزمندگان‌، مداواي‌ اورژانسي ‌مجروحين‌ و نگهداري‌ موقت‌ شهدا، در آن‌ جا صورت‌ مي‌گرفت‌. مسجد جامع خرمشهر یکی از تنها ساختمانهایی بود که پس از بازپس گیری به صورت نیمه سالم باقی مانده بود. بر روی دیوارهای این مسجد نقاشی هایی توسط "ناصرپلنگی" کشیده شده است که یادآور روزهای حماسه در این مسجد است.


موزه جنگ
اما تاریخ جنگ تحمیلی عراق بر ایران را یک جا می توان در موزه جنگ خرمشهر دید. خودِ ساختمان سابق نفت ایران انگلیس که موزه در آن واقع است هم برای علاقمندان به تاریخ نفت خیلی اهمیت دارد و هم برای کسانی که می دانند این ساختمان به دلیل موقعیتی که داشت مرکز فرماندهی نیروهای عراقی بود.
مركز فرهنگي دفاع ‌مقدس یا موزه جنگ خرمشهر در ساختمان سابق نفت ایران انگلیس واقع است. این ساختمان در اواخر مهر 1359 به اشغال دشمن درآمد که پس از آزادسازی خرمشهر به محلی برای برپایی موزه جنگ تبدیل شد.
در این موزه آثار دوره مقاومت و دوره آزادسازی در قالب فیلم، عکس، ماکت، تندیس و... در معرض نمایش قرار می گیرد. یکی از موارد دیدنی این موزه، دیوارنویسی‌های اشغالگران عراقی است که در مدت استقرار در این ساختمان از خود به جا گذاشته‌اند. مزار سه شهید گمنام آرمیده در محوطه بیرونی موزه، زیارتگاه بازدیدکنندگان و زائران است.
موزه جنگ خرمشهر دارای پنج تالار است که شامل تالار شرایط بحران قبل از شروع جنگ و هجوم اولیه ارتش بعث، حماسه 45 روزه مقاومت، شرایط اشغال خرمشهر، عملیات بیت المقدس و آزادسازی همچنین بازگشت مردم به خرمشهر می باشد.
علاوه بر این تابلوهای گرافیکی و آثار حجمی امکان انتقال مفاهیم دفاع مقدس و همچنین آثار و ادوات به جا مانده از نیروهای بعثی و آثاری از شهدای شاخص و محوری خرمشهر و تصاویر 45 روزه مقاومت و ایستادگی در عملیات آزادسازی خرمشهر نیز در معرض دید قرار گرفته است.
در موزه جنگ از وسایل مورد استفاده رزمندگان، شهدا، از نمادهای منطقه جنگی، تندیس های ساخته شده از سوی هنرمندان، مجموعه ای گردآوری شده و برابر دیدگان بازدیدکنندگان قرار گرفته است. بیان تاریخچه مرکز و خلاصه ای از حماسه رزمندگان دوران دفاع مقدس و بیان حماسه های رزمندگان از سوی راویان از برنامه هایی است که به بازدید کنندگان ارائه می شود. نمایش هفت دقیقه ای فیلم مستند آزادسازی خرمشهر و تشریح حماسه مقاومت، اشغال و پیروزی رزمندگان از دیگر برنامه های این مرکز برای بازدیدکنندگان است.
یکی از بخش های بسیار جذاب که مشاهده آن پرسش های بی شماری را برای بازدیدکنندگان بوجود می آورد خودروهای ایستاده در محوطه حیاط است. داستان از این قرار است که عراقی ها پس از تصاحب بندر، تمامی خودروهای وارداتی گمرک را در جاده آبادان به اهواز کاشت تا مانع فرود چرخبال ها و چتربازها شود. چون عراقی ها فکر می کردند که بیابان ها محل مناسبی برای فرود چرخبال و چتربازها  محسوب می شوند. پس از فتح خرمشهر، رزمندگان نام این منطقه را میل آباد گذاشتند، محلی که میله ها، آهن پاره ها و ماشین ها سر به هوا ایستاده اند تا اگر چتربازی پایین بیاد تکه پاره اش کنند.
اروند رود
اروند رود از بزرگترین رودهای جهان است که از به هم پیوستن دجله و فرات در القرنه عراق و اتصال کارون در خرمشهر به آن، تشکیل می شود. به اروند، رود وحشی نیز می گویند. در اروند دو نوع جریان وجود دارد جریان آرام بر سطح آن و جریانی سریع و متلاطم در عمق آن، این رودخانه به علت جزر و مدها و نوع حرکتش این لقب را گرفته است.
این رودخانه دائم مورد مناقشه ایران و عراق بوده و حاکمیت مطلق بر این رودخانه از آرزوهای دیرینه حاکمان بغداد بوده است. یکی از اهداف رژیم بعثی عراق در هجوم سراسری به ایران، حاکمیت مطلق بر اروند و انتقال مرزهایش به ساحل‌شرقی این رودخانه بود. در دومین ماه جنگ، ارتش عراق در حالی‌که از ساحل جنوبی این رودخانه، آبادان را می‌کوبید، از سمت شمال این شهر پیشروی کرد و در تاریخ 9 آبان 1359 با عبور از رود بهمن‌شیر به نزدیکی اروندرود رسید و سعی داشت با پیش‌روی از جاده خسروآباد تا شهر اروندکنار در اراضی شمالی این رودخانه استقرار یافته و بر آن تسلطه کامل یابد، لیکن با مقابله مدافعان آبادان، دشمن به عقب رانده شد. در دوران دفاع مقدس، رودخانه اروند شاهد عملیات والفجر8 بود که یکی از بزرگترین نبردهای دوران جنگ بود.
مضیف حاج عبدالله
گردشگرانی که به خرمشهر می آیند می توانند برای اینکه لذت سفرشان بیش از هر چیز تکمیل شود به جزیره مینو در خرمشهر بروند و از مجموعه مضیف های حاج عبدالله نورانی بازدید کنند. جزیره مینو بخشی از منظقه آزاد اروند از توابع خرمشهر است که دو شاخه اروندرود آن را فرا می گیرد. این جزیره دارای ۱۰ متر ارتفاع از سطح دریاست و در فاصله ۱۰ کیلومتری خرمشهر قرار دارد. بزرگترین قطر جزیره بیش از 2  کیلومتر و مساحت آن بیش از 17 کیلومتر مربع است. جزیره مینو از شرق هم مرز با ايران و از غرب هم مرز با عراق است.
جزیره مینو جدیدترین مسیر گردشگری خوزستان است که پنج مضیف موجود در نهالستان جزیره توسط حاج عبدالله نورانی در سال 93 ساخته شده و نخستین بار توسط اینجانب با معرفی در رسانه ها و دعوت از فعالان گردشگری به گردشگران ایرانی و خارجی توصیه شد. این مضیف ها در محله نهر سادات واقع شده اند. البته جزیره سیاحتی مینو به دلیل دارا بودن زیبایی خاص خود به عنوان منطقه گردشگری منطقه آزاد اروند شناخته شده و مورد توجه قرار می گیرد. درضمن مضیف های حاج عبدالله با برج مینو 400 متر فاصله دارد.
کجا غدا بخوریم؟
اگر چه در خرمشهر رستوران ها فست فودهای متعددی وجود دارد. اما پیشنهاد بسیار خاص من به شما برای خوردن غذاهای محلی و بومی خرمشهر کافه رستوران سنتی آقا بزرگ است. شما برای هر سه وعده غذایی خود می توانید در این کافه از صبحانه، نهار و شام دلخواه خود را میل کنید. این کافه جنب پل قدیم در بلوار ساحلی قرار دارد که برای گردشگران کله پاچه، قلیه ماهی، قلیه میگو، ماهی صبور کباب، آش و انواع غذاهای محلی را پخت می کند.


پیوند کوتاه :


Telegram

نظرات بینندگان:

نام :
ایمیل :
* نظر:
* کلمه امنیتی:
 
پر کردن فیلد های ستاره دار (*) اجباری است.