وضعیت مسکن اجتماعی همچنان در هاله‌ای از ابهام
از دیرباز تا کنون ایرانیان با مشکلات مسکن دست و پنجه نرم می‌کردند و آرزوی سقفی بالای سر که مالک آن پدر خانواده باشد همواره یک رویای دور برای بسیاری از خانوارهای ایرانی محسوب می‌شده است. هر چند در روزهای گذشته زندگی‌ها آسان‌تر بود و یک اتاق در خانه پدری کار را برای شروع زندگی مشترک ساده می‌کرد اما این روز‌ها با تغییر سبک زندگی و بالا رفتن توقعات نسل جوان، مسکن به معضل اصلی برای تشکیل خانواده تبدیل شده است و شاید سالیان سال طول بکشد که یک خانواده با درامد متوسط بتواند یک خانه ۴۰ متری بخرد.
به این ترتیب است که مشکل مسکن مختص همه دولت‌ها است و حالا دولت یازدهم نیز بعد از ۲ سال فعالیت هنوز برنامه‌ای برای سر و سامان دادن به وضعیت بی‌خانه‌ها ندارد.در این میان با حذف مسکن مهر وخبر از جایگزینی ططرح مسکن حمایتی با نام مسکن اجتماعی امید‌ها را برای بهبود وضعیت بازار مسکن که این روز‌ها دررکود فرو رفته بیشتر کرد اما با وجود اینکه وزیر مسکت اعلام کرده بود فروردین ماه سال ۹۴ از ریزه کاری‌های این طرح رونمایی می‌شود، هنوز با پایان فروردین خبری از آن نیست که نیست.
مسکن اجتماعی از ابتدا تا امروز
هنوز از یاد‌ها نرفته است که اواخر فروردین ماه سال ۹۳ بود که عباس آخوندی، وزیر مسکن دولت یازدهم گفته بود: مسکن اجتماعی بازگشت به گفتمان امام (ره) طی فرمان ۲۱ فروردین ۱۳۵۸ و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری است. ماموریت مهم اجرای این طرح که براساس آن طی ۱۰ سال، ۵/۱ میلیون واحد مسکونی احداث خواهد شد، به عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی از جمله شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی با اعلام اینکه گفتمان حضرت امام خمینی (ره) و سیاستهای ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب پایه‌های طرح مسکن اجتماعی هستند، تاکید کرده بود: ماموریت مهم اجرای این طرح که براساس آن طی ۱۰ سال یک ونیم میلیون واحد مسکونی احداث خواهد شد، به عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی از جمله شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود. تا ماجرای جایگزینی مسکن مهر با مسکن اجتماعی جدی‌تر شود.
بعد از آن نیزحجت‌الله عبدالملکی، عضو هیات مدیره دانشگاه امام صادق (ع) و علیرضا خسروی، عضو کمیسیون عمران مجلس با حضور در یک برنامه تلویزیونی جزئیات مسکن اجتماعی و حمایتی را تشریح کرده‌اند و اعلام کرده‌اند: در طرح مسکن اجتماعی و حمایتی قرار است دولت ۶۰درصد اجاره بهای واحد مسکونی را به صورت بن اجاره برای ۷۰۰ هزار خانوار دهک یک و دو تامین کند.به این ترتیب، بر اساس این طرح دولت قصد دارد ۶۰ درصد اجاره بهای مسکونی ۷۰۰هزار خانوار را به صورت بن تامین کند و آن‌ها را تحت حمایت خود قرار دهد. همچنین دولت سپرده‌ای در بانک قر ار می‌دهد و به ازای ۷۰۰ هزار نفر تقسیم‌بندی صورت می‌گیرد؛ به طوری که ماهانه ۶۵۰ هزار تومان بن را بین ۷۰۰ هزار نفر مدنظر تقسیم می‌کند و با در نظر گرفتن ۱۵۰۰ میلیارد تومان سپرده در بانک‌ها با نرخ ۲۳ درصد ۳۴۰ میلیارد تومان پول دریافت خواهد کرد.
با این حال اما نکته مهم در این طرح، اینجاست که خود وزیر مسکن در ابتدای کار مسکن مهر را همان مسکن اجتماعی معرفی می‌کرد و به آن انتقاد شدید داشت و گفته بود: پیش از این، مسکن مهر فعلی در قالب مسکن اجتماعی پیش‌بینی شده بود، اما در نهایت کلید خوردن طرح مسکن اجتماعی جدی‌تر شدتا جایی که قرار شد جزئیات ان در فروردین سال ۹۴ رونمایی شود.
فروردین ۹۴ تمام شد اما...
به این ترتیب بود که در اسفند‌ماه سال ۱۳۹۳ در جلسهٔ شورای عالی رفاه که به ریاست جهانگیری تشکیل شده بود طرح کلی مسکن اجتماعی مورد تصویب قرار گرفت تا از این پس در کنار وزارت راه و شهرسازی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در قبال اجرای این پروژه مسوولیت‌های جدی داشته باشد و این طرح برای نخستین‌بار از صندوقچه آخوندی به عنوان طرحی اجرایی مطرح شود.
هرچند در همان روز‌ها معاونین آخوندی اعلام کردند که نخستین اقشاری که باید در لیست این طرح قرار بگیرند نهایی شده‌اند و قریب به ۲۰ هزار خانوار که به شکل قطعی در جمع دو دهک آسیب‌پذیر جامعه هستند تا سال ۱۳۹۴ از این طرح استفاده خواهند کرد اما همچنان هیچ کس از جزییات این موضوع اطلاعی ندارد.
انبوه‌سازان از یکسو و اتحادیه املاک از سوی دیگر رسما اعلام کردند که هرچند در این رابطه مذاکرات ابتدایی برای دریافت نظرات کار‌شناسی آن‌ها صورت گرفته است، اما هنوز هیچ نتیجه قطعی برای تعیین نحوهٔ ساخت این پروژه یا جزییات آن با آن‌ها مطرح نشده است.
این ابهامات باعث شد وزیر راه و شهرسازی مجددا بر لزوم پیگیری باسرعت پروژه مسکن اجتماعی تاکید کند و البته این وعده را دهد که جزییات مربوط به این طرح تا پایان فروردین‌ماه سال ۱۳۹۴ نهایی خواهد شد.
وعده‌ای که البته با به پایان رسیدن فروردین ماه همچنان عملی نشده است و معلوم نیست بالاخره تکلیف مسکن اجتماعی چه خواهد بود.
خبر وزیر کار از ورود تعاونی‌ها به مسکن
در این میان وزیر کار نیز به تازگی خبر داده که بخشی از طرح مسکن حمایتی را به تعاونی‌ها اختصاص خواهد داد و از ظرفیت تعاونی‌ها برای راه‌اندازی صندوق‌های مسکن استفاده خواهد کرد.
علی ربیعی اظهار کرده: درصددیم تا اشکال جدیدی از تعاونی‌ها را رونمایی کنیم و در کنار این مسئله با تعاونی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تعامل ایجاد کنیم تا به نوعی مرکز مطالعات منطقه‌ای تعاون در ایران پایه‌گذاری شود.
اظهاراتی که نگرانی‌ها برای تبدیل شدن طرح مسکن جدید دولت یازدهم به همان مسکن مهر، با همان آثار سوء تورمی را بیشتر کرده است.
هر چند سابقه مسکن مهر نشانگر عدم موفقیت تعاونی‌ها در بخش مسکن است اما وزیر راه و شهرسازی نیز در تایید سخنان وزیر کاراعلام کرده: «مسکن اجتماعی قرار است علاوه بر این وزارتخانه از سوی برخی نهادهای خدماتی و حمایتی مانند کمیته امداد، سازمان بهزیستی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به اجرا برسد.»
در هر حال می‌توان گفت، یکی از بزرگترین معضلات پروژه مسکن مهر از ابتدا تاکنون، حضور تعاونی‌های مسکن در این پروژه بوده است. در واقع تعاونی‌های مسکن که زیر نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت می‌کنند نه تنها در اغلب پروژه‌های مسکن مهر موفق نبودند بلکه پس از گذشت ۷ سال از اجرای پروژه مسکن مهر، بخش زیادی از واحد‌ها را هنوز تحویل متقاضیان ندادند.
در این خصوص، ایرج رهبر عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان با بیان اینکه تعاونی‌های مسکن در ۹۵ درصد از پروژه‌ها موفق عمل نکردند، گفته: «تعاونی‌های مسکن در کشور ما انگشت شمار موفق بودند و بدون اصلاح ساختار تعاونی‌ها نمی‌توانند موفق عمل کرد. برای همین بود که مسکن مهر را هم در دولت گذشته از تعاونی‌ها گرفتند، معتقدم که ورود دوباره تعاونی‌ها به بخش مسکن، اشتباهی است که دوباره تکرار می‌شود.»
به این ترتیب، به نظر می‌رسد دولت یازدهم چالش بزرگ مسکنی را پیش روی خود دارد و باید منتظر ماند و دید از این آزمون سربلند بیرون می‌آید یا خیر؟
نظرات بینندگان: