«پل باستانی دزفول» مهم‌ترین و ممتازترین اثر تاریخی این شهر است که با گذشت بیش از 1700 سال از ساخت آن هنوز و با وجود همه کم‌لطفی‌های مسئولان ملی و استانی میراث فرهنگی، به عنوان یادگار اعصار تاریخی به حیات خود ادامه می‌دهد.
سپیده صبح که سر می‌زند تابش خورشید بی‌پروا از راز زیبای یک پل قدیمی در گوشه‌ای از یک شهر خوش آوازه در عرصه تاریخ پرده بر می‌دارد و با تابیدن بر خشت‌های هزاران ساله چشم‌ها را به نظاره جواهری بی‌همتا دعوت می‌کند، نمای زیبای پل، آدمی را سرمست می‌کند، سرمست از تماشا توام با لذت بردن از اثری که زنده کننده تاریخ است.
پایه‌های بلند و استوار پل همچون سروی باشکوه بر روی زمین جا خوش کرده‌اند، گویی می‌خواهند اقتدار پل را به رخ جهانیان بکشند، روز را که به پایان برسانی و تاریکی شب را در کنار پل بگذرانی صدای گوشنواز رود دز که آرام و بی‌محابا در زیر پل جاری‌ است و دلنوازی نور مهتاب که پل را همچون کرمی شب‌تاب نمایان می‌کند، حسی ناب و بی‌نظیر در درون آدم ایجاد می‌کند، حسی مانند ایستادن در فراسوی تاریخ.
پلی تاریخی که روایتگر قرن‌ها عظمت،شکوه و دانش ایرانیان است این روزها و این سال‌ها در خاستگاه خود دزفول، شهری از سپیده دم تاریخ، پذیرای آدم‌هایی است که در جست‌وجوی معنایی حقیقی برای واژه شکوه می‌گردند.
*پل باستانی در قاب تاریخ
پل باستانی دزفول که در حقیقت عامل نامگذاری دزفول به این نام نیز هست، مهمترین و ممتازترین اثر تاریخی این شهر است که در سال 263 میلادی در جریان غلبه ایران بر سپاه روم و به اسارت گرفتن والریانوس امپراطور آن کشور به دستور شاپور اول ساسانی توسط 70 هزار سرباز اسیر رومی دربند ایرانیان بر روی رود جاری و زلال دز بنا شده و در طول تاریخ همواره کانون تحولات مهم از جمله جنگ‌ها و ظهور تمدن‌ها بوده است.
لزوم توجه بیشتر به این میراث گرانبها باعث شد تا در دوره‌های مختلف همواره مورد مرمت و بازسازی قرار گیرد، این پل 370 متری در 15 فروردین‌ماه 1310 به شماره 84 در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسید و ملی شدن آن باعث شد تا در روزگاری تصویر پل روی پول ملی نیز چاپ شود که نمونه آن در حال حاضر در موزه بانک مرکزی ایران نگهداری می‌شود، پل باستانی هم اینک در مرکز دزفول قرار دارد و شرق و غرب شهر را به هم متصل می‌کند و تا چند سال پیش راه عبور شهرهای شوشتر، اندیمشک و دزفول بود اما ضرورت توجه بیشتر به این اثر تاریخی سبب شد تا کاربری پل از حالت سواره به پیاده تبدیل شود تا مبادا هجوم خودروهای پرشمار در طول شبانه روز، آواری باشد بر پیکر ارزشمند پل.
اکنون که نزدیک به 2 هزار سال از ساخت پل می‌گذرد این اثر به عنوان یادگار اعصار تاریخی هنوز هم به حیات خود ادامه می‌دهد و در راس کانون توجهات گردشگرانی است که دزفول را مقصد سیر و سفر خود انتخاب می‌کنند.
*پل باستان نمادی ملی و تاریخی
یک فعال میراث فرهنگی در همین ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در دزفول، با اشاره به پل باستانی این شهر اظهار کرد: پل تاریخی دزفول این ظرفیت را دارد تا به عنوان یکی از مهمترین نمادهای ملی مطرح شود تا هر ایرانی به داشتن چنین گذشته‌ای بر خود ببالد.
محمد آذرکیش با بیان اینکه در گذشته این پل از نام‌هایی همچون جندی شاپور، دیز، روناش، شادروان و اندامش برخوردار بوده است، افزود: پل باستانی دزفول یکی از باشکوه‌ترین آثار تاریخی ایران و خوزستان است که با توجه به این عظمتی که دارد می‌تواند در سطح بین المللی نیز ثبت شود.
وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی پل و قرار گرفتن آن بر رودخانه دز عنوان کرد: همجواری پل با بافت تاریخی دزفول، مجاورت آن با بقعه امامزاده علی مالک و نزدیکی به مزار شهدای گمنام در مسجد کجبافان، مجموعه منحصربه‌فرد فرهنگی و گردشگری را با هویت اسلامی و ایرانی در جنوب شهر دزفول شکل داده که نظیر آن را در کمتر شهری می‌توان یافت.
آذرکیش به گذشته پرافتخار و برند جهانی پل اشاره نیز اشاره کرد و گفت: با وجود این امتیازات متاسفانه هیچ نام و نشانی از این اثر با ارزش در سایت رسمی میراث فرهنگی و صدا و سیما دیده نمی‌شود و جای خالی حمایت از آن در سطح ملی بسیار محسوس است.
*تعلل اداره کل میراث فرهنگی استان در پرداخت اعتبار به دزفول
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دزفول نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این شهرستان، با بیان اینکه در سال‌های گذشته به منظور حفظ و نگهداری از پل باستانی با همکاری شهرداری، کاربری پل از حالت تردد وسایل نقلیه به پل عابر پیاده تبدیل شد، اظهار کرد: مدت‌ها قبل یک سازه فلزی به صورت کاملا غیرفنی در جنب پل از سوی شهرداری ساخته شده بود که مابیش از نیمی از آن را حذف کرده و با تخصیص اعتبار از سوی میراث فرهنگی به مرمت بخش عظیمی از عرشه و بدنه‌های پل اقدام کردیم.
غلامعلی باغبان‌کوچک ادامه داد: حذف بخش دیگر این سازه فلزی و ادامه آجرفرش کردن تمام پل نیز در دستور کار میراث فرهنگی دزفول است اما هنوز اعتبارات سال 93 به دست ما نرسیده است.
وی با اشاره به تعلل اداره کل میراث فرهنگی استان در پرداخت اعتبار به دزفول، عنوان کرد: با وجود اینکه اعتبار سال 93 اداره میراث فرهنگی دزفول تخصیص داده شده و ما حتی برای مرمت پل پیمانکار نیز انتخاب کرده‌ایم اما اداره کل میراث استان تاکنون سهم این شهرستان را پرداخت نکرده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دزفول با بیان اینکه تلاش می‌کنیم تا تیرماه سال جاری که سال مالی و عمرانی اداره‌ها به اتمام می‌رسد این اعتبار را به‌دست آوریم، تاکید کرد: اداره میراث فرهنگی دزفول در حد توان کاری و حوزه اختیارات خود تلاش می‌کند و سایر ارگان‌ها از جمله شهرداری و فرمانداری نیز باید با پیگیری‌های مکرر، این اعتبار اختصاص یافته را برای دزفول دریافت کنند.
باغبان، اعتبار اختصاص یافته برای مرمت پل باستانی دزفول را 200 میلیون تومان عنوان کرد و گفت: ما طرح‌ها و برنامه‌های متعددی را برای تبدیل این پل به یک محور تاریخی و گردشگری در دستور کار داریم.
وی افزود: تنها موضوعی که مانع تحقق این برنامه‌ها شده عدم همکاری مناسب اداره کل میراث استان در پرداخت اعتبار است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دزفول تصریح کرد: از سال گذشته طرحی را به شهرداری ارائه داده‌ایم تا با همکاری این نهاد و بازاریان بتوانیم مغازه‌های واقع در خیابان منتظری که از میدان مثلث آغاز و به پل قدیم منتهی می‌شوند را به مغازه‌های شامل اجناس و صنایع دستی، سوغات شهر و سفره خانه‌های سنتی تغییر کاربری دهیم.
باغبان ادامه داد: در این صورت می‌توان یک محور کاملا گردشگری را شاهد بود که البته تمام این کارها به همت شهرداری برای تحقق این طرح نیاز دارد.
*تلاش برای دریافت اعتباری بالغ بر 200 میلیون تومان
مسئول دفتر نمایندگی کمیسیون ملی یونسکو در دزفول نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این شهرستان، با اشاره به این پل باستانی اظهار کرد: به دلیل قرار گرفتن پل بر روی رودخانه دز و وجود سازه‌های آبی فراوان در محوطه پل، در سال‌های گذشته گنجینه آب کشور با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی، اعتباری بالغ بر 200 میلیون تومان را برای طرح مطالعات ریشه‌ای و مرمتی قسمت‌های خشکی و آبی پل تخصیص دادند.
عبدالحسین پوررکنی ادامه داد: در چند سال گذشته نیز میدان سمت شرق پل احداث شد و همزمان با تغییر کاربری پل، حدود 50 درصد از سطح پل سبک سازی و آجرفرش شد.
وی تصریح کرد: در طرح آجرفرش کردن پل، چون سازه‌های پل از حالت بتنی به آجری تبدیل می‌شود این امر به حساسیت و اعتبار بیشتری نیازمند است.
معاون برنامه ریزی و عمرانی فرمانداری دزفول با اشاره به پیگیری‌های مکرر فرمانداری برای دریافت اعتبار از اداره کل میراث فرهنگی استان، اظهار کرد: معاون وزارت میراث فرهنگی کشور وعده پیگیری این اعتبار دزفول را داده و تمام تلاش ما بر این است که تا اردیبهشت ماه سال جاری این اعتبار را دریافت کنیم.
پوررکنی اضافه کرد: پس از پیگیری‌های حضوری و تلفنی با رئیس گنجینه آب کشور که زیرمجموعه یکی از معاونت‌های وزارت نیرو محسوب می‌شود، کریمی ریاست این سازمان، نیز وعده داده تا در تخصیص اعتبارات سال 94 توجه ویژه‌ای به دزفول داشته باشد که این خود یک افق روشن در راستای احیای پل باستانی است.
وی تصریح کرد: اعتباراتی که میراث فرهنگی کشور به شهرهای مختلف کشور پرداخت می‌کند، به هیچ عنوان پاسخگوی تعداد فراوان بناهای تاریخی شهرها نیست و همین امر موجب می‌شود که نتوان به صورت مناسب به همه ابعاد یک اثر توجه کرد.
این مقام مسئول به زمزمه‌های ثبت جهانی پل تاریخی دزفول نیز گریزی زد و گفت: مطابق با ضوابط چند سال است که نمی‌توان یک بنا را به تنهایی به ثبت جهانی رساند بلکه باید تمام ظرفیت‌های شهر مورد نظر ارزیابی شوند تا بتوان شهر را به ثبت جهانی رساند.
پوررکنی در پایان عنوان کرد: بنابراین ما نیز مدت‌هاست پایگاهی با عنوان پایگاه تدوین مشترک پرونده نامزدی ثبت جهانی دزفول تشکیل داده و در دو سال گذشته نیز یک پیش ثبت نام برای این نامزدی به عمل آورده تا بتوانیم در آینده، این مهم را به سرانجام برسانیم.
*پل تاریخی دزفول در انتظار نگاهی ملی
پل باستانی دزفول که از آن به عنوان یکی از نمادهای زیبای خوزستان یاد می‌شود این روزها بر اثر بی‌توجهی کسانی که متولی اصلی نگهداری آن هستند حال و روز خوبی ندارد، عدم نظافت مناسب ورودی‌های پل و محوطه آن، عدم روشنایی مناسب و نیمه کاره ماندن پروژه مرمت پل، تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که شاید در پس اکتفا کردن به عظمت تاریخی این اثر ارزشمند توسط ارگان‌های متولی پنهان شده و اگر همین گونه ادامه داشته باشد پایه‌های پرشکوه این گنجینه تاریخی را سست می‌کنند.
بدیهی است در کنار تمام برنامه‌های در نظر گرفته برای پل، بیش از هر چیز باید به فکر حفظ ظاهر زیبای این بنا بود، ظاهری که اگر قرار باشد اینگونه قربانی غفلت مردم و مسئولان شود در آینده‌ای نه چندان دور، دیگر نه تنها به عنوان یک اثر تاریخی شناخته نمی‌شود بلکه به یک تابلوی نقاشی تبدیل شده که هرکسی بخواهد، می‌تواند بر روی آن یک جمله یادگاری بنویسد و برود، در حالی که با یک تلنگر کوچک نیز می‌توان مردم را آگاه کرد به گونه‌ای که مثلا با نصب تابلوهایی با مضمون حفاظت از آثار باستانی، مردم را نیز در نگهداری از این بنای باشکوه سهیم کرد.
نکته دیگر که در راستای اهمیت جایگاه پل است، پلی که با وجود سابقه درخشانش هنوز هم در حدی که شایسته است در سطح کشور معرفی نشده، در حالی که قطعا با توجه به ظرفیت‌های این اثر تاریخی، می‌توان به نحو مفیدی آن را مورد استفاده قرار داد، پس مسئولان متولی باید این مهم را نیز در نظر داشته باشند و بدانند که منفعت میراث تاریخی و گردشگری دزفول، احیای گنجینه‌هایی این چنینی است که با توجه کردن به آنها، علاوه بر کسب درآمد، بتوان ابهت تاریخی شهر را نیز حفظ کرد، چرا که اگر این کم‌توجهی‌ها ادامه داشته باشد مرگ میراث یک شهر تاریخی را رقم خواهند زد و مرگ میراث یک شهر نیز برابر است با مرگ آن شهر.