در پژوهشی که توسط عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون و عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه شهید چمران اهواز در حال انجام است، منظر فرهنگی و میراثی شهرستان شوشتر در امتداد رود گرگر از انشعابات رودخانه کارون و در طول محور آبشارها تا باغ‌خان، با هدف تحلیل نظام حاکم بر منظر میراثی و بازشناسی عواملی که موجب بازآفرینی منظر میراثی در دل منظر شهری معاصر می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است.
دکتر فاطمه پودات  عنوان‌کرد: منظر شهری سطح تماس انسان و شهر، نوعی از منظر فرهنگی است که در نتیجه تعامل انسان با محیط زیست اطرافش به‌وجود می‌آید و نمود فرهنگ و تمدن یک جامعه در طی ادوار مختلف و نحوه تاثیر آن‌ها بر طبیعت و یا از آن است. ثمره تاریخ کهن، غنا و تنوع فرهنگ در کشور ایران، وجود مناظر فرهنگی میراثی متعددی است که اگرچه با تلاش دوستداران آثار تاریخی و میراث فرهنگی کم‌وبیش از ادوار کهن باقی مانده‌اند اما همچنان گمنام و به همین دلیل در معرض نابودی هستند. شناخت مناظر فرهنگی میراثی ایران، علاوه بر جلب توجه عمومی نسبت به وجود چنین آثار ارزشمندی، نسل امروز را با فرهنگ غنی و میراث گذشتگان پیوند می‌دهد.
وی توضیح‌داد: شوشتر شهری تاریخی در شمال استان خوزستان است که در قسمت شمال آن در محل بند میزان، رودخانه کارون به دو شاخه رود گرگر (دودانگه) و رود شطیط (چهاردانگه) تقسیم می‌شود. دو رود پس از طی 40 کیلومتر بار دیگر در بند قیر به‌هم پیوسته و یک رود می‌شوند و کمی پایین‌تر رودخانه دز هم به کارون ریخته و کارون وارد اهواز می‌شود. زمین‌هایی که میان این دو رشته رودخانه قرار می‌گیرند، ”میان‌آب” یا به زبان محلی “مینو“ نامیده می‌شوند. لزوم آبیاری زمین‌های کشاورزی در این دشت، باعث ایجاد انواع پل‌بندها و سازه‌های آبی و تکامل مجموعه‌ای طی هزاران سال شده که یکی از هوشمندانه‌ترین اشکال بروز معماری شهری- آبی به‌شمار می‌رود. از کار افتادن این سامانه آبی موجب قحطی و خشکسالی و رونق گرفتن آن باعث خرمی دوباره دشت میان‌آب شده و به همین دلیل آب همواره مورد ستایش و احترام مردمان شهر بوده است.
عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون ادامه‌داد: محور آبشارها تا باغ‌خان، در حاشیه شرقی بافت تاریخی شوشتر و در امتداد رود گرگر حدفاصل پل گرگر تا باغ‌خان قرار گرفته است. این محور از کنار محلات اشكفدي، محله عبدالله بانو و محله حلواخانه (مقام عباس) عبور می‌کند و مجموعه‌ای گزیده از آثار برجسته میراثی شهر را دربر می‌گیرد. از جمله این آثار مجموعه تاریخی آبشارها و باغ تاریخی خان در ابتدا و انتهای این محور و بقعه سیدمحمد ماهرو، منازل مسکونی مرعشی، جولازاده، پاپهن، حمام خان، ساباط حمام و شبستان‌ها و سی‌سراهای متعدد در طی این محور است. آثار ارزشمند تاریخی در محور آبشارها تا باغ‌خان تنها محدود به موارد ذکر شده نیست و آثار دیگری از جمله بادگیر خانه سیدمحمود میرمرعشی، چهارتاقی‌های حاشیه رود گرگر، کت‌های دستکند موجود در حاشیه باغ‌خان، پله‌ها، ساباط، سی‌سراها و شبستان‌ها در این محور وجود دارند.
پودات گفت: وجود انواع متنوعی از آثار، بناها، آسیاب‌ها و باغات تاریخی ذکر شده در طول این محور و در کنار رود گرگر، آن را به گنجینه‌ای از بافت تاریخی شهر شوشتر بدل کرده و که قادر است به اختصار نحوه ارتباط و تقابل محیط انسان ساخت با طبیعت را در منظر فرهنگی شوشتر به تصویر کشد.
وی افزود: ارتباط انسان با طبیعت در طول این محور با کارکردهای مختلفی انجام می‌شده که از جمله آن‌ها می‌توان به کارکردهای اقتصادی (آبشارها، کشاورزی در باغ خان)، سیاسی (مراودات تجاری و سیاسی در باغ خان)، تفریح و تفرج (پله‌های منتهی به رود، شبستان دیوان خانه، صحرای بلبل، منظر باغ)، تسهیلات و خدمات (حمام خان، زورخانه) و بافت مسکونی (منازل مسکونی) اشاره کرد. در نهایت این محور و به طور مشخص باغ خان نقش موثری در تفریح تفرج و گردهم آمدن ساکنین شهر داشته است.
عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان‌کرد: در این پژوهش مجموعه باغ‌خان به‌عنوان نمونه نادری از باغ ایرانی معرفی می‌شود که برخلاف الگوهای رایج باغ‌های تاریخی ایرانی با هندسه‌ای ارگانیک در امتداد محوری متاثر از الگوی شکل زمین در حاشیه رودخانه شکل گرفته است. این باغ به طور چشمگیری پایین‌تر از منازل مسکونی حاشیه بافت در کنار رودخانه استقرار یافته، درونگرا و از نظر منظر شهری نمودی ندارد. هندسه درونگرای این باغ در تضاد با دید و اشراف محدودی است که از بیرون بر باغ وجود دارد. این اشراف محدود بر باغ میل و اشتیاق هر بیننده‌ای را به کشف فضاهای رمز آلود درون باغ بر می‌انگیزد.
پودات خاطرنشان‌کرد: باغات و پوشش‌های گیاهی خود رو در اطراف رودخانه ميراث طبيعي گرانبهايي است که به دلیل همجواریش با انواع آثار تاریخی و سازه‌های آبی مي‌تواند به فرصتی بی‌نظیر براي جذب گردشگر تبديل شود. در همین راستا ضروری است مرمت و باز زنده‌سازی به عنوان احیای کالبدی و اجتماعی این منظر شهری با ارزش تاریخی برای یک زندگی شهری آسوده و به عنوان گام اول مورد توجه قرار گیرد.