مشاور صندوق های بازنشستگی صنعت نفت گفت: از منظر اقتصادی، صندوقهای بازنشستگی در کشورهای پیشرفته رکن اساسی برای رشد، شکوفایی و توسعه اقتصادی هستند اما در ایران، صندوق های بازنشستگی باری بر دوش دولت هستند.
دکتر مصطفی روغنی زاده اظهار کرد: در دنیا نظام های بازنشستگی مختلفی وجود دارد. یکی از این نظام ها بر اساس مزایای معین است که اصطلاحا نظام DB گفته می شود. در این نظام فردی مشترک یک صندوق شده و در زمان اشتغال هم خود به صندوق کسورات پرداخت می کند و هم کارفرما این اقدام را انجام می دهد.
وی ادامه داد: سپس مجموع این کسورات در صندوق سرمایه گذاری می شود و هنگامی که این فرد بازنشسته شد، صندوق از محل همان کسورات به وی مستمری پرداخت می کند. بعد از فوت او نیز طبق قانون به بازماندگان واجد شرایط دریافت مستمری، مستمری پرداخت می کند. این سیستم دارای معایب و مزایایی است.
مشاور صندوق های بازنشستگی صنعت نفت افزود: نظام دیگری تحت عنوان نظام بازنشستگی DC وجود دارد که در این سیستم مزایا بر اساس حق بیمه و مشارکت ذی نفع مشخص می شود. هنگامی که ذی نفع بازنشسته می شود، مستمری یا مزایای بازنشستگی وی دقیقا با مجموعه کسورات به علاوه سود حاصل از سرمایه گذاری صندوق برابر است.
روغنی زاده اظهار کرد: در دنیا بیشتر به سمت سیستم های چند رکنی می روند، به طوری که کسورات یک ذی نفع به جای اینکه در یک صندوق جمع شود، در دو صندوق تقسیم می شود که در مجموع بخشی به صورت نظام DB و بخشی دیگر به صورت نظام DC مدیریت می شود.

صندوقهای بازنشستگی در ایران

وی عنوان کرد: در ایران حدود 15 تا 16 صندوق بازنشستگی وجود دارد که بزرگترین صندوق از نظر تعداد مشترکین تامین اجتماعی و قدیمی ترین آنها نیز صندوق بازنشستگی کشوری است. در حدود سال 82 ، 83  تمام دارایی ها و منابع صندوق بازنشستگی کشوری به پایان رسید.
مشاور صندوق های بازنشستگی صنعت نفت گفت: یک میلیون و 300 هزار نفر شاغل و کمی بیشتر از این رقم بازنشسته تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری هستند؛ با این شرایط، حق بیمه ای که صندوق از شاغلان دریافت می کند کفاف مستمری بازنشستگان را نمی دهد و این بدان دلیل است که این صندوق ها بر اساس مبنای علمی، طراحی و مدیریت و سیاستگذاری نشده اند.

غالب صندوقها ورشکسته و در حال فروپاشی اند

روغنی زاده بیان کرد: غالب صندوق ها یا ورشکسته شده اند، یا در حال ورشکستگی و فروپاشی هستند. به طور نمونه سازمان تامین اجتماعی که از ثروتمندترین سازمان هاست، در عین حال یکی از ورشکسته ترین سازمان ها نیز به شمار می رود.
وی افزود: تعهداتی که این صندوق نسبت به شاغلان، بازنشستگان و بازماندگان این افراد در طول سالیان دارد، چندین برابر ثروتها و دارایی های صندوق است. لذا از نظر بیمه ای ورشکسته ترین و مشکلزاترین سازمان در ایران است. علی رغم اینکه دولت به این صندوق کمک می کند اما این کمکها نمی تواند آن را نجات دهد مگر اینکه صندوق تامین اجتماعی از درون خود اقدام به بهسازی کند.

چرا پرداختها در ایران ناعادلانه است؟

مشاور صندوق های بازنشستگی صنعت نفت و عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: صندوق های موجود در کشور بر اساس نظام DB اداره می شوند، چون میانگین مستمری پرداختی بر اساس دو سال آخر خدمت تعیین می شود، ممکن است فردی در پایان خدمت سمت مدیریتی بگیرد یا ارتقاء مدرک تحصیلی داشته باشد. لذا میانگین مستمری این فرد نسبت به فرد دیگری با سابقه کار یکسان، افزایش یابد. بنابراین پرداخت ها در این صندوق ها ناعادلانه صورت می گیرد.
روغنی زاده با بیان اینکه به صندوق های بازنشستگی در کشور آن طور که باید و شاید توجه نمی شود، گفت: با توجه به اینکه در گذشته تعداد شاغلان بیشتر از بازنشستگان بود، درآمد صندوقها کفاف مستمری بازنشستگان را می داد اما اکنون جمعیت جهان به سمت پیری رفته و این فرایند برعکس شده است و آمار بازنشستگان در حال رسیدن به تعداد شاغلان و حتی بیشتر از آن هاست.

روشهای بهسازی صندوقهای بازنشستگی

وی افزود: روشهایی برای بهسازی این صندوقها وجود دارد؛ یکی از این روشها بهسازی پارامتری است. در این روش اداره صندوق به صورت نظام DB باقی می ماند ولی عوامل موثر در ثبات صندوق تغییر می یابد. به طور مثال سن بازنشستگی از 60 سال به 62 سال و سال های خدمت از 30 سال به 34 یا 36 سال و فرمول میانگین مستمری به جای دو سال آخر به چهار سال آخر خدمت تغییر یابد.
مشاور صندوق های بازنشستگی صنعت نفت تصریح کرد: وقتی یک سیستم به صورت منطقی طراحی شود، به نفع همه است و مشکلی ایجاد نمی کند.
روغنی زاده اظهار کرد: متاسفانه یکی از مشکلات این است که از مدیریت کلان کشوری تا نمایندگان مجلس و سایرین، با این مفاهیم بیگانه هستند و بعضی وقت ها قوانینی برای صندوق ها وضع می شود که موجب از بین رفتن آن ها می شود.
وی گفت: صندوق ها نباید از هم پاشیده شوند، چرا که یکی از زیرمجموعه های بسیار اساسی و مهم نظام رفاه اجتماعی هستند که متاسفانه در ایران نسبت به این معقوله بسیار کم توجه هستند.
 همایش بررسی نظامها و سیستمهای بازنشستگی رایج در جهان در اهواز برگزار و نظام های بازنشستگی مختلف و مزایا، معایب و چگونگی فعالیت آنها تشریح شد.