وقتی صحبت از پزشک می شود، افکارمان سمت و سوی کسانی می رود که هیچ دغدغه مالی ندارند. در حالی که کمتر از یک درصد پزشکان که البته اکثریت آنها جراح هستند، درآمدهای چند صد میلیونی دارند که آوازه و شهرت برخی از آنها باعث شده تا قریب به اتفاق پزشکانی که درآمدهای همسطح سایر حقوق بگیران و حتی معیشت زیر خط فقر دارند، در سایه درآمد این جراحان بمانند.
کارشناسان و دست اندرکاران حوزه سلامت کشور متفق القول بر این عقیده اند که درآمدهای چند صد میلیونی تعداد اندک و انگشت شمار پزشکان جراح، باعث شده که مشکلات آن دسته از پزشکانی که بعضا برای تامین هزینه های زندگی خود دچار مشکل هستند، کم رنگ شود. به طوریکه دکتر محمد حسن طریقت منفرد وزیر سابق بهداشت معتقد است که درآمد یک جراح در بخش دولتی 20 برابر و در بخش خصوصی 200 برابر یک پزشک عمومی است. در حالی که پزشکان عمومی در صف اول خدمات سلامت به مردم هستند.
البته تبعات این شکاف و فاصله درآمدی در جامعه پزشکی، تنها متوجه خود پزشکان نیست و ترکش های آن، همه جامعه را درگیر می کند. بطوریکه، نگاه مردم به پزشکان، به طور کلی تغییر می کند و باعث می شود که همه فکر کنند، پزشکان هیچ دغدغه ای در زندگی خود ندارند.
به گفته طریقت منفرد که در چند ماه حضورش در وزارت بهداشت، بر حمایت از پزشکان عمومی اصرار و تاکید فراوان داشت، مهمترین کار برای افزایش انگیزه و خودباوری پزشکان عمومی این است که در جایگاه پزشک خانواده آموزشهای لازم را برای سلامت نگری و ارائه خدمات مراقبتهای اولیه، پیشگیرانه و درمان اولیه فرابگیرند. اینکه اکنون طبیب عمومی در کشور ما در این جایگاه قرار گرفته است، ما مقصریم. نه حاکمیت مقصر است و نه اطبا، ساختار فعلی نظام سلامت این تفاوت چشمگیر را به وجود آورده است.
وزیر سابق بهداشت، اختلاف 100 برابری درآمد پزشکان متخصص و عمومی را ناشی از اقدامات مسئولان "پنت‌هاوس نشین" عنوان کرده است.مطالعات سازمان بهداشت جهانی پیرامون قیمت غیر واقعی تعرفه‌های درمانی نشان می دهد که غیر واقعی بودن تعرفه‌ها 6 مورد تبعات برای نظام سلامت خواهد داشت که کیفیت نامناسب خدمات، دریافت‌های نامتعارف، خودداری از درمان بیماران بدحال، مراجعات مکرر بیماران، تقاضای القایی و ارجاع غلط از آن جمله است.

در گزارشی مرکز پژوهشهای مجلس در سال 88 تهیه کرده است، غیرمنطقی بودن تعرفه‌ها ریشه بسیاری از مشکلات عنوان شده و عدم کفایت منابع بیمه‌ها باعث شده تا بیمه‌ها از تعرفه‌ها به عنون وسیله‌ای برای تنظیم و منابع مصارف خود استفاده کنند. در این گزارش آمده وضعیت موجود باعث شده تا پرداخت از جیب مردم افزایش یابد و کیفیت ارائه خدمات در نظام سلامت کاهش یابد. این وضعیت باعث کاهش انگیزه پزشکان و ماندگاری آنها در مناطق محروم و ارجاع بیماران از بخش دولتی به خصوصی و باب شدن وجوه غیرمتعارف شده است.
کمر مردم را زیرمیزی می‌شکند
محمد قنادی پژوهشگر اقتصاد سلامت معتقد است که زیرمیزی در حوزه سلامت، کمر مردم را شکسته است.
وی عنوان کرد: در سال 83 تعرفه‌ها را به سازمان نظام پزشکی دادیم و در آن سال روند پرداخت مردم زیر 60 درصد بود و در حال کاهش به سمت 30 درصد اما در‌‌ همان سال یک دفعه این نرخ افزایش پیدا کرد و بیمه‌ها توانایی پرداخت آن را نداشتند. ما این را به عنوان یک واقعیت و مبنا قرار دادیم.
طریقت‌ منفرد وزیر سابق بهداشت با عنوان این مطلب که در دو دهه گذشته در رابطه با نامتعادل بودن تعرفه‌ها ظلم کرده‌ایم، گفت: در سال 2005 پزشکان آلمانی نسبت به پایین بودن حقوقشان اعتراض کردند و طبق آماری که در دست است بیشترین درآمد پزشکان دنیا به فوق تخصصان آمریکایی تعلق دارد که سالانه 267 هزار دلار درآمد دارد و پزشکان آلمانی تنها 56 هزار دلار در سال درآمد دارند که به صورت ماهانه 4 هزار دلار می‌شود یعنی پول 200 ساعت پزشک آلمانی را من در یک ساعت در می آورم.
پزشکان کم درآمد
آنطور که عنوان می شود، درآمدهای چند صد میلیونی و شاید میلیاردی در عرصه پزشکی کشور، تنها متعلق به تعدادی انگشت شمار از جراحان بنام و پرآوازه است که باید حساب آنها را با بقیه پزشکان کشور جدا کرد. بطوریکه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز بر این عقیده است که اکثریت پزشکان کشور که همان پزشکان عمومی باشند، درآمد خوبی ندارند.
سهم بالای پزشکان عمومی از جامعه پزشکی کشور و البته نادیده گرفتن نقش آنها در نظام سلامت، باعث شده که اکثریت پزشکان عمومی در تامین هزینه های حداقلی با مشکل مواجه شوند و ناچار، عطای پزشکی را به لقایش بخشیده و سراغ شغلی دیگری می روند. اصولا پزشکان عمومی به دلیل نداشتن توان مالی، امکان تاسیس مطب را نداشته و در نهایت با ویزیت بیماران در درمانگاههای دولتی، و درآمد چند صد هزار تومانی دارند که بعضا این رقم به یک تا میلیون هم می رسد. آمارها نشان می دهد که بالغ بر 12 هزار پزشک عمومی در کشور، یا بیکار هستند و یا اینکه در حرفه ای به جز پزشکی مشغول کار شده اند.
دکتر عليرضا مرندي رئيس فرهنگستان علوم پزشكي كشور، بيكاري و درآمد پایین را مهمترين مشكل پزشكان عمومي دانست و گفت: بايد فاصله درآمد پزشك عمومي با پزشك متخصص و همچنين فاصله حقوق پزشك متخصص با فوق متخصص كم شود، بنده خودم يك فوق تخصص هستيم اما واقعاً ضرورتي ندارد درآمد يك فوق تخصص از يك پزشك متخصص بيشتر باشد. مي‌تواند مساوي باشد و درآمد پرشكان عمومي هم حتماً بايد افزايش يابد.
وی ادامه داد: پزشكان عمومي بيشترين بار ارائه خدمات درماني به مردم را به دوش مي‌كشند، بسياري از آنان مجبورند براي كار به مناطق محروم بروند، جاهايي كه مردم نياز بيشتري به پزشك دارند و امكانات كمتري براي زندگي وجود دارد، دولت بايد امكانات و درآمد كافي براي اين پزشكان فراهم كند.
مرندي افزود: نبود امنيت شغلي و درآمد مناسب براي پزشكان اعم از پزشكان عمومي، متخصص و فوق تخصص به خصوص در بخش دولتي باعث شده كه پزشكان تمايل چنداني براي تمام وقت بودن در بخش دولتي نداشته باشند و به سمت بخش خصوص سوق داده مي‌شوند، اين مسئله باعث تضعيف بخش دولتي در ارائه خدمات مناسب بهداشتي و درماني به مردم شده است و از طرف ديگر پرداخت از جيب مردم را براي سلامت افزايش داده است.
رتبه اول درآمد برای پزشکان ایرانی
مرکز مطالعات سیاست گذاری سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تهران در یک بررسی تطبیقی در بحث درآمد متخصصان پزشکی در 10 کشور جهان، به این نتیجه رسیده که متخصصان پزشک ایرانی با کسب درآمد سالیانه بیش از 418 هزار دلار، بالاتر از درآمد پزشکان کشورهای آمریکا، استرالیا، هلند، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، دانمارک، اسپانیا و آلمان در مقام نخست کسب درآمد در جهان قرار گرفته اند.